Meer dan veertig jaar geleden, na een laat cafébezoek, beslissen twee vrienden om de Tour du Mont Blanc te wandelen. Geen ervaring, wel veel goesting. “We maakten alle beginnersfouten,” lacht Bert, intussen 85. Maar precies daar begint wat hem blijft vormen: schrijven. Niet aan romans, wel in kleine, identieke notitieboekjes, ooit gevonden in een Oostends winkeltje met Chinese spulletjes. Vanaf de jaren tachtig wordt zo bijna elke reis een boekje.
Bert gaf jarenlang les in biologie, fysica en aardrijkskunde. De precieze blik van iemand die observeert, weegt en benoemt, zit in zijn notities. Geen ‘mooie vallei’, maar wanden die ‘1200 meter recht omhoog gaan’ en ‘dertien uur afdalen aan één stuk’. “Tekst brengt de reis weer voor je ogen,” zegt hij. “Foto’s zijn mooi, maar in de boekjes beleeft, zelfs wie er niet bij was, alles opnieuw.”
Reizen die blijven
De boekjes overspannen decennia: ze vertellen over langeafstandswandelpaden in de Pyreneeën op de GR10 en GR11, over Marokko, Jordanië en Syrië, over de Vikos kloof in Griekenland en Mexico in 1998. En die wintertocht op een vrachtschip richting het Finse Tornio, met ijsbrekers die door de Botnische Golf hakken: afzien én verwondering in één beweging.
Niet elke pagina is avontuur; soms is het gevaar. In de Pyreneeën verkeerd gelopen en zwaar gevallen. Later, tijdens het skiën, een evacuatie en een operatie. “Reizen is prachtig, maar je moet voorzichtig blijven.” Het staat er allemaal bij, geen drama, wel echt leven.
‘De boekjes zijn geen museumstukken. Ze horen bij elkaar en bij de familie.’Het kistje
Naast woorden zijn er ook dingen. In huis staat een kistje met kleine voorwerpen: een porseleinen aapje uit Bergen (Mons), de geboorteplaats van Berts vrouw Lieve, verse lava van La Réunion en steentjes van wandelingen met datum en plek. Geen winkel-souvenirs, maar tastbare herinneringen die aanzetten tot verhalen. “Als we het kistje of de boekjes bovenhalen, dan vertellen we,” zegt Lieve. “En nog eens. De dingen zetten het geheugen aan.”
Zilver dat glanst
Er is nog zo’n stille draad. Lieve kocht in de jaren tachtig zilveren couverts, stuk voor stuk, tot twee volledige sets voor beide dochters. “De oudste gebruikt ze bijna dagelijks, de jongste houdt ze voor de feesttafels. Twee manieren van bewaren, allebei juist. Ooit worden ze doorgegeven en krijgen ze een nieuw leven.”
Verhalen ophalen
De boekjes zijn geen museumstukken. Ze horen bij elkaar en bij de familie. “We gaan ze bijhouden. Lezen. Verhalen blijven ophalen,” zegt dochter Lien. Soms belt ze vanop een plek die in een oude notitie voorkomt; dan gaat het boekje bij Bert open en is iedereen weer mee: een dorpsplein, een wind die ’s avonds opsteekt, een pad dat onverwacht stijgt.
Of iemand ooit in Berts voetsporen zal treden? Misschien. Sommigen bewaren nu al kleine stenen; anderen hebben de smaak van trektochten te pakken. Routes verschillen, maar de blik blijft, zoals Bert en Lieve die doorgaven: zich verwonderen, stilstaan bij kleine dingen, noteren.
‘Je blijven verwonderen, ook dat geven Bert en Lieve graag door.’
De vorm van herinnering
Alle boekjes hebben hetzelfde formaat en dezelfde kaft. Het ritueel werd een keuze: ’s avonds schrijven, soms op groepsreizen, soms terwijl anderen nog aan de bar zitten. Wat je noteert, is niet alleen wat er gebeurde, maar hoe jij kijkt. Met verwondering, en soms al vooruitkijkend naar later. Zo noteerde Bert in 2002, het geboortejaar van het jongste kleinkind Anouk, die de achternaam Lacroix draagt: “De Col Lacroix moeten we zeker zien, kwestie van Anouk er later op te wijzen.” Het zal haar ongetwijfeld nog veel mooie momenten bezorgen wanneer ze ooit het boekje bij haar zal hebben.
“Je bladert,” zegt Bert, “en je bent weer onderweg.” Lieve knikt en denkt aan de vele kleine dingen die nu al vreugde brengen en later opnieuw openklappen. Voor kinderen. Voor kleinkinderen. Voor wie ooit zegt: ik ga kijken waar die vreemde Marokkaanse tandenstokers of die perfecte strandkeien vandaan kwamen, en vervolgens zijn of haar eigen boekje begint.