Op deze plek willen we inspiratie bieden om het leven door te geven, om te herinneren, om de draad weer op te pakken. Met verhalen, inspirerende tips en mooie woorden.
Rouw wordt nooit kleiner, maar je leven wordt groter
Vijftig mensen, vijftig intense gesprekken. Over welke plaats rouw inneemt in iemands leven. Wat er verteld wordt, wordt een schets, een tekst, een tekening en een verhaal. Vier maanden lang werkte Silke Reyntjens zo aan haar masterproject dat uitgroeide tot een inspirerende bundel die zegt: rouwen mag.
Tips voor tastbare herinneringen
Hoe zorg je ervoor dat je de dagelijkse momenten die je vandaag volop beleeft voor altijd kan onthouden? En hoe kan je de intens emotionele momenten die jou sowieso bijblijven nog meer in ere houden? Door ze tastbaar te maken. In deze blog lees je een aantal tips om jouw herinneringen levend en dichtbij te houden.
Silke Reyntjens (28) studeerde Kunstwetenschappen en is momenteel bezig aan haar master Beeldverhaal aan LUCA School of Arts in Brussel. Na de schooluren geeft ze kinderateliers aan de academie van Anderlecht. Tekenpen en papier zijn dus altijd bij de hand.
Verhalen optekenen
Zo kreeg Silke in oktober vorig jaar de vraag om tijdens de Week van de Geestelijke Gezondheidszorg verhalen ‘op te tekenen’ in het Leuvense rouwcafé. “In zo’n café doen mensen hun verliesverhaal aan dichters, kunstenaars,… Ter plekke worden er dan kunstwerkjes van gemaakt. Op vier uur tijd babbelde ik -eigenlijk meer luisteren en tekenen- zo met een drietal rouwenden. Omdat ik zelf op mijn twintigste een goeie vriendin verloren heb, dacht ik: eigenlijk zou ik ook aan de andere kant van de tafel kunnen zitten en mijn verhaal doen over Sylvie. Bovendien merkte ik dat wie aan het vertellen was, daar op één of andere manier blij van werd. Over verlies praten aan de hand van herinneringen doet je echt wel beter voelen.”
“Een vader kreeg slokdarmkanker maar bleef doorwerken -met das- omdat hij het beste wou voor zijn zonen. Aan de eettafel vertelde hij voor het eerst dat hij er niet meer lang zou zijn.”
Een week later moest Silke haar voorstel voor masterproef indienen. “Ik had allerhande ideeën, tot mijn vrienden zeiden: ‘Waarom niet gewoon doen wat je tijdens het rouwcafé deed?’ Ik merkte dat dat mij wel lag, luisteren, verhalen bundelen, en er mijn -artistieke- interpretatie aan geven. Zo is mijn project geboren.”
Andere kijk op rouw
Silkes project symboliseert ook haar rouw tegenover Sylvie. “Ik vertrok vanuit mijn persoonlijk verlies. Toen we twintig waren, kwam Sylvie op vakantie in Marokko in een onderstroom terecht en verdronk ze. Het jaar dat daar op volgde, was heel zwaar. Ik voelde me een zwak persoon, het verdriet bleef in mij zitten. Met dit masterproject dacht ik: ‘ik ga er iets mee doen’. Op die manier liet ik mijn eigen rouwervaring los om het met de titelkeuze ‘Sylvie is erbij’ -die ik pas aan het einde van het project maakte- terug persoonlijker te laten worden.”
Aan die verhalen kwam Silke door een oproep op Facebook te plaatsen. “Ik ben een project rond rouw aan het doen, wie wil zijn verhaal delen? In het begin waren de reacties lauw, tot ik ‘Wie wil zijn verhaal delen?’ verving door ‘Wie wil mij helpen?’ Uiteindelijk werden het vijftig verhalen, van een meisje van tien dat haar vader verloor tot zestigers die geconfronteerd werden met zelfdoding of een overlijden door kanker. Door die vijftig verhalen kreeg ik ook een heel andere kijk op rouw, verlies kan heel verbindend werken.”
Silke (ikke) - 28 jaar
Ik werk als zelfstandige onder de artiestennaam ‘SIRE’ en geef les aan de academie in Anderlecht. Als twintigers verloren we in onze vriendengroep Sylvie, die op haar reis in Marokko verdronk. De woorden “jullie zijn hier te jong voor” bleven sindsdien in mijn hoofd spoken. Met dit project rond rouw neem ik mijn eigen verdriet en het idee van ‘wat als’ in handen. Tekenen is voor mij niet alleen een vorm van werk, maar vooral een meditatief vluchtoord. Ik zie ‘Sylvie is erbij’ als een project waarin het taboe rond rouw – met ideeën als ‘de dingen een plaats geven’ of ‘tijd heelt alle wonden’ – doorbroken wordt. Want rouw maakt je tot wie je bent vandaag.
Levenskleuren verdwijnen nooit
“Ik ging steeds op dezelfde manier aan het werk: ik liet iedereen zo’n twee uur vertellen terwijl ik, wat gezegd werd, in mijn schetsboek noteerde, tekende,… Dit vatte ik samen in een geschilderd beeld waarin alle emoties samenkwamen, soms heel concreet met verwijzingen naar wat gezegd werd zoals een tattoo, een juweel van een grootmoeder, een uitspraak,… Soms eerder abstract. Daarnaast vroeg ik aan de geïnterviewden een foto en een kort tekstje over zichzelf. Van de foto maakte ik een tekening die op het geschilderde beeld kwam, het tekstje werd herschreven en kwam ernaast. Tussen dit alles verscheen een kalkpapier.”
Dat kalkpapier heeft voor Silke een belangrijke betekenis. “Voor mij staat dat symbool voor de waas die over iemand komt bij het rouwen. Die begrenst je niet, maar je draagt deze wel met je mee. Ik zal nooit zeggen ‘Hallo, ik ben Silke en toen ik twintig was verloor ik een goeie vriendin’. Dat zeg je niet, maar het bepaalt wel hoe ik nu denk en in het leven sta. Gelukkig en positief, maar er is een soort waas over mij gekomen. Ik plaats dat kalkpapier zowel over de tekst als over het geschilderde beeld waarmee ik wil zeggen dat er echt nog wel levenskleur zit onder iemand die aan het rouwen is.”
De vele ontmoetingen deden Silke nog meer beseffen dat rouw de plaats in onze maatschappij aan het krijgen is die het verdient. “Vroeger werd rouw voorgesteld als iets dat met de tijd kleiner werd, ‘Tijd heelt alle wonden’, weet je wel. Maar dat is niet zo. Je verwerkt rouw niet, het blijft altijd bij je, je overleeft het, je leert er mee leven. Rouw wordt nooit kleiner, je leven wordt wel groter, je groeit als persoon.”
Rouwen mag
De originele tekeningen gaan naar wie zijn of haar verhaal vertelde, een uitgave samen met de teksten behoort zeker tot Silkes plannen. “Ik vind het vreemd om de originele tekeningen bij mij te houden. Door ze cadeau te geven, wil ik zeggen: erken uw pijn, je mag rouwen, verstop het niet. Zie maar, ik heb er zelfs een tekening van gemaakt. En misschien worden ze thuis ergens opgehangen, en leiden ze tot het ophalen van vele herinneringen. Dat zou ik mooi vinden.”